Në datat 13-14 nëntor 2023, Departamenti i Sociologjisë, Fakulteti i Shkencave Sociale në Universitetin e Tiranës mbajtën konferencën shkencore me temë “Society in transformation: challenges and opportunities” (30 years of Sociology at the University of Tirana). Kjo konferencë u organizua në bashkëpunim me: Departamentin e Shkencave sociale, politike dhe konjiktive, Universiteti i Sienës; Departamentin e Sociologjisë, University of Southern Denmark; Departamentin e Sociologjisë, Universiteti Cankiri Karatekin; Institutin e Studimeve Sociale dhe Humanistike, Universiteti i Prishtinës; Departamentin e Sociologjisë, Universiteti i Tetovës; Institutin Shqiptar të Sociologjisë; Departamenti  i Shkencave Sociale, Universiteti “Fan S. Noli”; Departamenti i Sociologjisë, Universiteti “Aleksandër Moisiu”; Fedarata e shoqatave Arbëreshe.

Ky aktivitet ishte konceptuar në dy pjesë, në pjesën e parë të tij, si një veprimtari dedikuar 30 viteve sociologji në Univeristetin e Tiranës, dhe në pjesën e dytë si një veprimtari kërkimore shkencore për të ndarë mendime, teza, diskutime mes kolegëve dhe studiuesve të hapësirës shqiptare dhe më gjerë rreth mundësive, dhe sfidave të transformimit social që duket se do dominojë shekullin e XXI.

Në këtë veprimtari morrën pjesë profesorë e studiues, studentë dhe ish-studentë, Rektori i Universitetit të Tiranës Prof. Dr. Artan HOXHA; përfaqësues të institucioneve bashkëpunuese me Departamentin e Sociologjisë dhe Universitetin e Tiranës si: Znj. Erjola LIKAJ (përfaqësuese e prezencës së Osce në Repblikën e Shqipërisë), Z. Ergys QIRICI (Drejtor i përgjithshëm i Ndihmës juridike falas), Znj. Natali SHKËMBI (përgjegjëse e sektorit të projekteve dhe praktikave në Drejtorinë e trajnimit dhe zhvillimit në Bashkinë Tiranë), Znj. Merita BALA (drejtuese e Fondacionit Shqiptar të Zgjidhjes së Konflikteve dhe Pajtimit të mosmarrëveshjeve), dhe Dekani i Fakultetit të Shkencave Sociale Prof. Dr. Edmond RAPTI.

Moderatorja e konferencës dhe njëherazi përgjegjësja e Departamentit të Sociologjisë, Znj. Blerina Hamzallari, në fjalën e saj u ndal në disa pika kyçe suksesi dhe sfidash për të ardhmen si më poshtë vijon:

• Ndër sfidat bashkëkohore të arsimit të lartë gjithnjë e më shumë po parashtrohet teza e ndërkombëtarizimit. Duke nënvizuar se një dimension i rëndësishëm i këtij procesi janë kurrikulat e programeve të studimit në Departamentin e Sociologjisë. Kurrikula dhe programet e lëndëve sociologjike janë hartuar mbi bazën e literaturës dhe të përvojave pedagogjike të universiteteve të Anglisë e të Gjermanisë, të Italisë e të Francës, të Shteteve të Bashkuara të Amerikës etj. Gjatë proceseve të mobilitetit të ish-studentëve dhe studentëve për të punuar dhe jetuar në vende të tjera, është provuar se diploma e Universitetit të Tiranës në Sociologji mund të ekuivalentohet lirisht në Universitete të ndryshme. Një fokus i veçantë i punës në këtë drejtim ka të bëjë edhe me lidhjen e marrëveshjeve të bashkëpunimin nga Universiteti i Tiranës me institucione të tjera të Arsimit të Lartë në Hapësirën Europiane e më gjerë në funksion të programeve të përbashkëta të studimit, shkëmbimit të studentëve dhe mobilitetit të personelit akademik, realizimit të veprimarive të përbashkëta me karakter shkkencor, etj. Edhe në këtë drejtim Departamenti i Sociologjisë është angazhuar që të iniciojë marrëveshje të tilla bashkëpunimi duke përmendur marrëveshjen më të fundit të lidhur me Univeristetin e Sienës (2023) në kuadër të programit të mobilitetit Erasmus + për personel akademik dhe studentë, dedikuar profilit të sociologjisë; marrëveshjen me Universitetin e Danimarkës së Jugut (2022) me fokus aktivitetet e përbashkëta shkencore dhe shkëmbimet në personel akademik dhe studentë.
• Ndër vite Departamenti i Sociologjisë është angazhuar në konsiderimin e kujdesshëm të kërkesave në ndryshim të tregut të punës dhe prirjeve të reja në zhvillim të kërkesës për punonjës të kualifikuar në kërkimin sociologjik. Në përgjigje të ndryshimeve të tregut të punës Departamenti i Sociologjisë ka punuar për të pasuruar dhe përshtatur ofertën akademike në programe studime. Aktualisht në Departamentin e Sociologjisë ofrohen programe studimi në të tre ciklet e studimit, programi i studimit të ciklit të parë “Bachelor” në “Sociologji”, organizuar sipas kritereve dhe kërkesave të kartës së Bolonjës në vitin 2005; programi i studimit të ciklit të dytë “Master i shkencave” në “Sociologji e zhvillimeve shoqërore” hapur për herë ttë parë në vitin 2008; programi i studimit të ciklit të dytë “Master profesional” në “Administrim i institucioneve sociale në sistemin e drejtësisë” hapur për herë të parë në vitin 2012; programi i studimit të ciklit të dytë “Master profesional” në “Zgjidhje e konflikteve me ndërmjetësim” hapur për herë të parë në vitin 2018; programi i studimit të ciklit të dytë “Master i shkencave” në “Drejtësi tranzitore” hapur për herë të parë në vitin 2021; Programi i studimit të ciklit të tretë “Doktor” në “Sociologji” hapur në vitin 2009 dhe riorganizuar në vitin 2021 si program i ciklit të tretë “Doktor” në Shkenca Sociale me nënfushë “Sociologji”. Në kuadër të sigurimit të cilësisë dhe standarteve të programeve të studimit, Departamenti i Sociologjisë kryen vlerësimin e brendshëm dhe të jashtëm periodik të tyre. Vetëm në vitin 2022 Departamenti i Sociologjisë aplikoi vlerësimin e jashtëm të programit të studimit “Bachelor” në “Sociologji” dhe “Master i Shkencave” në “Sociologji e zhvillimeve shoqërore”, rezultatet e të cilëve sipas raporteve të vlerësimit të jashtëm ishin maksimalë në të gjitha standartet e vlerësimit të kapitujve përkatës. Për vitin 2023 është në proces akreditimi programi i ciklit të dytë të studimeve “Master profesional” në “Zgjidhje e konflikteve me ndërmjetësim”.
• Puna në Departamentin e Sociologjisë është një përgjegjësi sa profesionale edhe njerëzore. Në çdo vit këtë departament e zgjedhin për t’i besuar të ardhmen e tyre rreth 90 studentë, të cilët për herë të parë ulen në auditoret e një universiteti. Besimi i tyre është njëkohësisht shpërblim dhe përgjegjësi. Prandaj, përpos të gjithave, burimi më i madh i krenarisë, kënaqësisë dhe motivimit për të punuar e për të avancuar më tej janë të rinjtë dhe rejat që zgjedhin ndër vite, për 3 dekada, Departamentin e Sociologjisë për të studiuar. Në shtyllat bazë të punës sonë është krijimi i një kapitali njerëzor dhe profesional cilësor, duke e pasuruar shoqërinë më të reja dhe të rinj me cilësi humane dhe profesionale të spikatura.
• Departamenti i Sociologjisë ka gjithashtu mediumin e tij të komunikimit shkencor revistën “Lente Sociologjike”, e cila ka për objektiva kryesorë të nxisë kërkimin shkencor bazuar në objektiva strategjikë të zhvillimit të Republikës së Shqipërisë dhe vendeve të hapësirës shqiptare, të paraqesë përkthime të literaturës sociologjike të sociologëve më të shquar të vendeve të tjera kryesisht të vendeve të OECD, G20 dhe BE, të ndihmojë në formimin profesional të studentëve të degës së sociologjisë dhe të studentëve të shkencave të tjera shoqërore; të nxisë debatin sociologjik mbi zhvillimet bashkëkohore të shoqërisë shqiptare në kontekstin e brendshëm, rajonal, europian e më gjerë në atë global. Revista shkencore “Lente sociologjike” botuar nga Departamenti i Sociologjisë në Fakultetin e Shkencave Sociale është botuar për herë të parë në vitin 2011, duke botuar 3 vëllime dhe 6 numra, deri në vitin 2013. Përgjatë kësaj periudhe edhe si pasojë e ndryshimeve të akteve ligjore dhe nënligjore revista shkencore “Lente Sociologjike” iu nënshtrua riorganizimit. Në Qershor të vitit 2023, u ribotua duke publikuar numrin e parë të vëllimit IV, numër i cili u nda me pjesëmarrësit në konferncë.

Studiuesit e sociologjisë dhe mendimi sociologjik në shoqërinë shqiptare, do të duhen të përballen ngjashmërisht me studiuesit në mbarë botën, me sfidat dhe vështirësitë e transformimit të mjedisit social që sfidon përkufizimet dhe njohjen e deritanishme sociologjike mbi dukuritë sociale, gjithashtu do të duhen të përballen edhe me “sulmet ndaj sociologjisë”. Në nivel kombëtar dhe ndërkombëtar Sociologjia dhe sociologët janë gjithnjë e më shumë në një situatë risku. Në debatin publik të artikuluar nga shoqatat perëndimore të sociologjisë gjithnjë e më shumë po zë vend mendimi se në një sërë vendesh, vende të zhvilluara dhe në zhvillim, kërcënimi ndaj Sociologjisë dhe më gjerë shkencave sociale koordinohet së bashku me përpjekjet për të kufizuar aksesin në arsimin e lartë dhe për të reduktuar studimet e larta univeristare në trajnime afatshkurtra për punë. Në disa kontekste shoqërore dhe shpesh edhe në shoqërinë tonë, ky sulm kombinohet me shtypjen e kulturës demokratike dhe heqjen ose mbylljen e Sociologjisë nga programet e shkollave dhe universiteteve. Në të ardhmen e afërt do të na duhet që edhe ne të përballemi së bashku në dhënien përgjigje duke reflektuar dhe vepruar ndaj pyetjeve të mëposhtme:

• Cilët janë faktorët politikë dhe socio-ekonomikë që i japin formë gjymtimit ndaj shkencave sociale dhe sociologjisë në hapësirën shqiptare?
• Si po reagojnë sociologët ndaj këtyre sfidave dhe çfarë duhet të bëjmë për të ardhmen e disiplinës sonë?
• Cilat janë potencialet për ringjalljen e Sociologjisë dhe për ripërtëritje sociologjike?
• Cili është roli i sociologëve në mbrojtjen e lirisë akademike dhe shoqërisë civile?